عادت های غذایی ترک زبان ‌های ایران

عادت های غذایی ترک ها با شهرهای دیگه فرق داره. ترک‌ها یکی از اقوام اصیل و قدیمی ایران زمین هستن و فرهنگ غذایی ترک یکی از مهم‌ترین فرهنگ‌های آشپزی جهانه. من در این یادداشت می‌خوام به شما اطلاعاتی بدم که در مورد فرهنگ و عادت های غذایی مردم مناطق ترک‌نشین ایران شناخت درستی پیدا کنید. در این یاداشت قصد دارم که در مورد عادت‌ها، سنت‌ها، غذاهای رایج و همچنین شیرینی‌های فوق‌العاده‌ی ترک‌ها اطلاعاتی را با شما به اشتراک بزارم.

عادت ترک ها به سریع غذا خوردن

یکی از عادت های غذایی ترک ها سریع غذاخوردنه. مخصوصاً تو مناطق روستایی غذا خیلی سریع خورده میشه و این مدل غذا خوردن تربیت قدیمی ترک‌هاست.

ترک ها غذا را در خانه سرو می‌کنند

در فرهنگ غذایی ترک ها، غذا معمولاً ­در خانه خورده میشه. دلیلش هم توجه زیاد ترک ها به سلامت، مزه و جنبه‌ی اقتصادی غذا هست، البته که کنار هم بودن هم قطعاً یکی از دلایل آن است. با این حال دنیای مدرن امروز باعث شده که این عادت کمرنگ بشه و غذا خوردن فعالیتی تفریحی محسوب بشه.

تنوع غذایی زیاد

 هر کدوم از مناطق مختلف ترک زبان کشورمان غذاهای متنوع مخصوص به خود را دارند. هر شهر با توجه به آب و هوا و موقعیتی که داره مواد اولیه‌ی خاص و شیوه‌های مختلفی برای پخت و پز و نگهداری غذاها داره که همین باعث تنوع بسیار غذاهای ترکی شده.

استفاده زیاد از سبزی و حبوبات در غذا

در غذاهای ترکی سبزیجات و حبوبات زیاد استفاده میشه به همین دلیل است که تنوع در سوپ و آش در شهرهای ترک زبان خیلی زیاد دیده میشه.

دسته جمعی غذا خوردن رو ترجیح میدن

ترک‌ها ترجیح میدن موقع خوردن غذا، دور سفره شلوغ باشه و دسته جمعی غذا خوردن هنوز در فرهنگ مردم ترک زبان پا برجاست.

سفره‌ی غذا باید مفصل باشه

ترک ها معمولاً دوست دارن غذا سر سفره زیاد و مفصل باشه. خوش اشتها هستن و میل به خوردن غذا در اون‌ها زیاد دیده میشه، یعنی شاید یک وعده غذایی اون‌ها برابر با دو وعده غذایی یه فرد عادی باشه.

شیرین‌تر از شیرینی

ترک ها شیرینی‌های سنتی زیادی دارن و عادت دارند که شیرینی‌های خودشون رو شیرین‌تر از حد معمول درست کنن.

آجیل چهارشنبه سوری

خیلی از ما ایرانی‌ها آجیل رو مخصوص عید نوروز می‌­دونیم. اما ترک‌ها روز چهارشنبه سوری عادت به خرید آجیل دارن اون هم آجیلی که حتماً باسلوق داشته باشه. البته این عادت در ترک‌های اردبیل بیشتر دیده میشه.

ارادت ترک ها به نان بربری

از بین تمام نان‌ها، ترک ها نان بربری را ترجیح میدن و اگه نان بربری سر سفره نباشه انگار نانی وجود ندارد. البته فکر می‌کنم ارادت به نان بربری حالا دیگه فقط مختص ترک‌ها نیست و همه‌ی ایرانیا عاشقش باشن.

بزرگترها مقدمند

ترک‌ها یک سری از قوانین مثل احترام کوچک‌تر و بزرگ‌تر و رعایت آن خیلی براشون اهمیت داره و سرسفره همیشه بزرگترها درخوردن غذا مقدم هستن.

غذاها و شیرینی‌های سنتی ترک‌های ایران

  غذاها و شرینی‌های ترک‌ها خیلی معروف و از تنوع بسیار بالایی برخوردارند شاید دلیلش توجه خیلی زیاد ترک ها به غذاست. با اینکه ممکن بعضی از این غذاهای سنتی تو سفره هاشون نباشه و ازش فاصله گرفته باشن.

فرهنگ غذایی ترک ها در نقاط مختلف ایران

اردبیل

اول از هرچیز باید بگم که اردبیلی‌ها (بخشی از ترک زبان ها را شامل می‌شوند) توی پخت غذاهاشون و عادت های غذایی مخصوص به خودشون از مواد خیلی سالم و مقوی استفاده می‌­کنن. برای همین اگه اردبیل بریم می‌بینیم اکثراً غذاهای سالم و جور واجوری رو طبخ می‌کنن. مثل: قیساوا، خشیل، آش دوغ، آش میوه، آش گیلدیک، پیچاق قیمه، چیغیرتما، خورشت ترشی قورما، یرکوکی، دمی یارما، باسترما پلو، شومون تره و سوغان سو.

صبحانه ترکی اصیل چجوریه؟

اردبیلی‌ها صبحانه چی می‌خورند؟

قیساوا

وقتی هوا سرد میشه مردم اردبیل خوردن قیساوا رو ترجیح میدن. قیساوا یه صبحونه کامل و مقوی با طبع گرمه. برای درست کردنش هم کافیست تا خرما، کره، گردوی خورد شده و تخم مرغ رو ترکیب کنیم تا قیساوا درست بشه.

خشیل

خشیل بمب انرژی و خیلی مقویه و به جز اینکه برای وعده صبحونه درست میشه، برای خانوم‌های باردار هم خیلی مقویه چون ارزش غذایی بالایی داره. برای درست کردن خشیل از شیره‌ خرما، بلغور گندم، آرد، کره، دارچین و شکر استفاده میکنن.

غذاهای سنتی اردبیل

وقتی سراغ آشپزخانه اردبیلی‌ها میریم با غذاهای جور واجوری رو­به‌­رو میشیم که رنگ و بوشون هوش از سرمون میبره.

آش دوغ

یکی از معروف‌ترین آش‌هاشون همین آش دوغه. البته درسته همه‌ی شهرها آش دوغ درست می­کنن ولی توی هوای خیلی سرد اردبیل، آش دوغ یه مزه دیگه داره. دیگه هممون می‌دونیم اولین چیزی که باید برای درست کردنش داشته باشیم دوغ ترش و محلیه ولی مواد دیگه‌ای مثل نخود، برنج، سیر تازه و سبزی (تره، جعفری و شوید) هم می‌خواد.

آش میوه

آش میوه یا آش رشته یکی از غذاهای محلی اردبیلی‌هاست که برای درست کردنش از نخود، عدس، لوبیا قرمز، آلبالو، زغال‌اخته، آلو بخارا، آلو سیاه، آلو جنگلی و برگه زردآلو استفاده می‌کنن. جالبه که توی این آش اصلاً سبزی جایگاهی نداره و معمولاً هم برای چهارشنبه‌ سوری میپزن.

طرز تهیه خینکالی ؛ غذایی خوشمزه از خطه گرجستان

آش گیلدیک

 اردبیلی‌ها در زبون خودشون به نسترن وحشی، گیلدیک میگن و چون توی این آش همین گل رو داره به آش گیلدیک معروف شده. به جز نسترن وحشی، سبزی آش، گوشت چرخ‌کرده، نخود، لوبیا چیتی، برنج، برگه زردآلو، آلوچه، مغز گردو، پیاز رنده‌شده، پیازداغ و نعنا داغ هم داره و طعمش هم ترشه.

پیچاق قیمه

پیچاق قیمه یا خورشت بادام از غذاهای سنتی اردبیلی محسوب میشه و برای طبخ آن از گوشت گوسفندی استفاده میشه. خلال بادام، تخم‌مرغ، پیاز، زعفران، برگ بو، آب‌غوره، ادویه و کره محلی هم مواد دیگه این خورشت خوش‌مزه هستن.

چیغیرتما

در زبان ترکی به اضافه کردن تخم‌مرغ در آخرین مرحله از درست کردن غذا، چیغیرتما میگن. چیغیرتما یکی از غذاهای محلی اردبیله که شبیه املت گوجه‌فرنگی خودمونه. گوشت سینه مرغ بی استخوان، گوجه‌فرنگی، پیاز، تخم‌مرغ، کره، فلفل و نمک برای درست کردن این غذای خوش‌مزه استفاده میشه.

خورشت ترشی قورما

خورشت ترشی قورما رو اردبیلی‌ها توی ماه رمضان می‌پزن. برای درست کردنش از گوشت مرغ یا گوشت قرمز، لوبیا چشم‌ بلبلی،‌ آلوچه، پیاز، آب‌غوره یا آبلیمو، زعفران دم‌کرده، روغن، ادویه و نمک استفاده میکنن.

یرکوکی

یرکوکی خورشی همون خورشت هویجه، توی اردبیل این خورشت با استفاده از گوشت قرمز، هویج خلالی شده، رب، زعفران، آبلیمو، روغن و پیاز درست میشه.

دمی یارما

این غذای اصیل اردبیلی از بلغور گندم، هویج،‌ سیب‌زمینی، رب گوجه‌فرنگی، پیاز، روغن، آب، فلفل و نمک درست میشه.

باسترما پلو

باسترما پلو غذایی است که به‌ صورت یک‌نفره تو قابلمه‌های کوچیک پخته میشه و چون موقع پختن این غذا سیب‌زمینی را ته قابلمه می‌گذارن و بقیه مواد رو زیر برنج‌ها قایم می‌کنن، بهش باسترما یعنی مخفی کردن میگن. این غذا از گوشت ران مرغ، برنج ایرانی، کره، زعفران، روغن، نمک و فلفل درست میشه.

شومون تره

در فرهنگ غذایی ترک ها غدایی وجود دارد به اسم شومون تره. اردبیلی‌ها از نوعی گیاه محلی به اسم شومون، برای پخت این غذا استفاده می­کنن که از لپه، سیر، پیاز، روغن، فلفل، نمک، زردچوبه و تخم‌مرغ تشکیل میشه و خیلی خوش‌مزس.

سوغان سو

این غذا رو از تخم مرغ، روغن، رشته، پیاز و آب درست میکنن و مثل آبگوشت مصرف می‌کنن یعنی اول آبش را با نون تلیت می­کنن و بعد رشته و تخم مرغ رو نوش جون می­کنن.

شیرینی‌های سنتی اردبیل

حلوا سیاه

محاله به اردبیل برید و از خوردن حلوا سیاه اردبیل غافل بشید. حلوا سیاه از جوانه‌ی گندم، آرد سبوس‌دار، کره‌ی حیوانی، شیره‌ی عسل، پودر پسته، گردو و نارگیل تشکیل شده و اون رو با ادویه مخصوص و سنتی خودشون میل می­کنن.

قچکورگی

قچکورگی یکی دیگه از شیرینی‌های سنتی اردبیل است که معمولاً برای عید نوروز اون رو درست می­کنن و از آرد برنج برای تهیه آن استفاده میشه.

فطیر

یکی از معروف‌ترین شیرینی های اردبیل فطیر است که برای پخت آن از تنور استفاده می‌کنند و از کره، شیر، زردچوبه، تخم مرغ، نمک و خمیر ترش تهیه میشه.

غذاهای تبریز

 شنیدن اسم تبریز همه ما رو یاد کوفته تبریزی میندازه که نیازی به تعریف نداره ولی از اونجا که عادت های غذایی ترک ها بسیار متنوع است غذاهای ترکی دیگری هم هستن که تا به حال اسمشان را نشنیده‌اید و شاید تا حالا درست نکرده باشید.

تبریزی‌ها صبحانه چه می‌خورند؟

دویماج

این غذا در شهرهای دیگه هم تهیه میشه اما طعمی که دویماج‌های تبریز داره به نظرم بسیار خوشمزه‌تره. چون این غذا خیلی کامل نیست معمولاً تبریزی‌ها اون رو به عنوان عصرونه یا صبحونه میل می­کنن. مواد لازم برای این غذا پنیر محلی، گردو، سبزی خوردن، نان خشک تبریزی و کره است.

غذاهای سنتی تبریز

کوفته تبریزی

گوشت‌ چرخ‌کرده، پیاز، سبزی معطر، برنج و لپه کوبیده مواد اولیه این غذای بی‌نظیره. تو دل این کوفته آلو، گردو، پیازداغ، زرشک و معمولاً تخم‌مرغ درسته می‌گذارن. از آب و زعفران و رب گوجه‌فرنگی یک سس خوش‌مزه درست می‌کنن و کوفته‌ها را در اون قرار میدن.

کوکو لوبیا سبز

این کوکو معمولاً در مراسم خاص مثل افطاری درست میشه. مواد لازم برای این کوکو، گوشت چرخ کرده، هویج، پیاز، تخم مرغ، زعفران و البته لوبیا سبز است.

آش ماست

آش‌ها پای ثابت غذاهای سنتی تبریزن. مواد لازم برای آماده کردن این آش عدس، نخود، لوبیا، سبزی آش، سیب ‌زمینی، برنج، پیاز، آب گوشت، ماست، هویج و کلم برگ است.

وقتی هوا سرد باشه آش اوماج می‌­چسبه

آش اوماج بیشتر مخصوص زمستون‌های سرد تبریز هست چون میتونه سرما خوردگی رو خیلی زود خوب کنه. اوماج همون رشته است و برای درست کردنش از عدس، رشته یا اوماج، ریحان، مرزه، تره، پیاز، فلفل و زردچوبه استفاده میشه.

سوزی شورباسی

در گذشته شوربا رو به شکل‌های مختلف می‌پختن. یکی از معروفاش، شوربای تره هست. برای درست کردن این شوربا به تره، سیب زمینی، گوجه‌فرنگی، روغن، تخم‌مرغ، رب گوجه‌فرنگی و ادویه نیاز داریم.

پرونده فرهنگ ما را از دست ندهید !!!!

شیرینی های سنتی تبریز

نوقا

نوقا معروف‌ترین شرینی تبریز است و طعم بسیار خوبی داره که در مزه‌های مختلف کاکائویی، وانیلی وگردویی درست میشه.

اریس

این شیرینی لذیذ به شکل تسبیح درست میشه و از ترکیب شیر، جوش‌ شیرین، شکر، نمک، گلوکز، پودر کاکائو، روغن، کره و پسته تهیه میشه.

قرابیه

درسته که تو خیلی از شهرها قرابیه درست می­کنن اما قرابیه تبریز خیلی معروفه و از بادام، شکر، سفیده‌ی تخم‌مرغ، پسته، نارگیل، آرد، کره و پودر هل تهیه میشه.

زنجان

مردم زنجان یک صبحونه معروف و رایج دارن به اسم علم سلات.

علم سلات یکی از غذاهای خیلی قدیمی استان زنجانه که در فرهنگ غذایی ترک ها جایگاه ویژه‌ای داره. این غذا از گوشت، گندم، نخود، لوبیا، عدس، هویج، چغندر، فلفل، سیب زمینی، روغن، زردچوبه، زردآلو و آلوچه تشکیل میشه. در قدیم مواد را با هم می‌­پختن، در خمره‌ای سفالی می­‌ریختن و در اون رو با خمیر مسدود می­‌کردن و بعد با پختن اون در تنور، صبحونه دلپذیری رو برای فصل زمستون آماده می‌­کردن.

بوغدا آشی در زمستان

بوغدا در زبان ترکی یعنی گندم و بوغدا آشی یعنی آش گندم. برای پختش از گندم، حبوبات، ادویه و اسفناج استفاده می‌­کنن.

آش شیر

آش شیر، یک آش فوق العاده زنجانیه که در تهیه این آش از گندم، حبوبات، شیر و نخود استفاده میشه.

شیرینی‌های سنتی زنجان

چای چورک

حتی اگه ترک هم نباشیم می­‌دونیم چورک در زبان ترکی یعنی نان و چای هم همون چای پس چای چورک یعنی چای نان. زنجانی‌ها برای درست کردن این شیرینی از تخم مرغ، گلاب، آرد، زعفران، شیر، هل، وانیل، شکر و بیکینگ پودر اسنفاده می­کنن.

شستی

 حدس بزنید چرا به این شیرینی شستی میگن؟ آفرین کاملاً درست حدس زدین، چون با انگشت شست خودشون یک گردی وسط خمیر ایجاد می­‌کنن و داخلشو با مربا یا مارمالاد یا هر چیزی که بخوان پر میکنن. این شیرینی خوش مزه از آرد، کره‌، زرده‌ی تخم مرغ، آرد برنج، مربا یا عسل، پودر قند و پودر هل تشکیل میشه.

قزوین

چرا قیمه نثار؟

چون این غذا جایگاه ویژه‌ای درون مهمونی‌ها و عروسی‌ها داشته و قیمه به معنی گوشت ریز ریز شده و نثار یعنی هدیه دادن، برای همین بهش قیمه نثار میگن و تقریباً همه ما با آن به عنوان یکی از عادت های غذایی معروف ترک ها (قزوین) آشنا هستیم.

وقتی اسم غذاهای قزوینی وسط میاد قطعاً همه ما یاد قیمه نثار می­وفتیم که برای تهیه اون از گوشت تازه گوسفندی، برنج، زعفران، خلال بادام و پسته، خلال پرتقال، شکر، آب گوشت، پیاز داغ و رب گوجه استفاده میکنن.

مشکوفی

مشکوفی فقط برای قزوین نیست و داخل مازندران هم طرفدارای زیادی داره. این دسر خوشمزه ژله‌ای از ترکیب وانیل، نشاسته، شکر، گلاب، شکر، زعفران و شیر تهیه میشه.

آش ماش پیازو

این آش یکی از غذاهای خوش مزه قزوینه که ترکیبش از موادی مثل گوشت، پیاز، دارچین و انواع حبوبات تشکیل میشه.

شیرینی‌های سنتی قزوین

پا درازی

برای پخت این شیرینی از پودر قند، روغن، تخم مرغ، آرد گندم، آرد برنج، آرد نخودچی، شیر، پودر زنجبیل، وانیل، زعفران و کنجد استفاده میشه.

نون چرخی

قزوینی‌ها به این شیرینی نون چرخی میگن چون بعد از ترکیب همه مواد، اون‌ها را چرخ می‌کنند. این شیرینی از ترکیب آرد برنج، آرد سفید، روغن جامد، پودر قند، تخم‌مرغ، ماست، بیکینگ ‌پودر، پودر هل و پودر پسته درست میشه.

نون اگردک

برای پخت نون اگردک از تخم‌مرغ، شیر، شکر، روغن، آرد، دارچین، خمیر ترش، نمک، زردچوبه و زعفران استفاده میشه.

ارومیه

ارومیه خورش

از معروف‌ترین و خوشمزه‌ترین غذاهای ارومیه که در بین ترک ها در ارومیه از محبوبیت خاصی برخوردار است، ارومیه خورش است که از گوشت، لوبیا سفید یا چیتی، پیاز، بادمجان، گوجه‌فرنگی، غوره و ادویه‌جات تهیه میشه و جزو عادت های غذایی آن‌ها حساب میشه.

شورجه

شورجه از غذاهای خوشمزه ارومیه است که محلی‌ها هم به عنوان پیش‌غذا و هم به عنوان غذای اصلی میل میکنن. مواد این غذا شامل ماست سفت، تخم‌مرغ، پیاز داغ، گوشت و نشاسته‌ ذرت است. شورجه انواع ویتامین‌ها رو داره که باعث کنترل چربی، کلسترول خون، تقویت دندون و استخوان میشه.

گیزاتما

در زبان ترکی گیزاتما یعنی سرخ‌کردنی. در پخت گیزاتما از بادمجان، کدو، سیب‌زمینی، سیر و گوجه‌فرنگی استفاده میشه.

گشنیز کباب

گشنیز کباب یکی از کباب‌های محلی و سنتی ارومیه است که در اصل یه نوع کوفته ترکی محسوب میشه. این کباب از سبزی مخصوص این کوفته که بیشترش گشنیز‌ است و گوشت‌چرخ کرده، پیاز، لپه، تخم‌مرغ و لیموی خشک تشکیل شده است.

یرالما کبابی

یرالما کبابی یا سیب‌زمینی تنوری از ساندویچ‌های محلی ارومیه است و با نون سنگک برشته در تنور پخته میشه.

شیرینی‌های سنتی ارومیه

حلوای هویج

حلوای هویج، بسیار پرطرفدار است و داخلش از گردو، شیره انگور و هویج استفاده می­کنن. مردم ارومیه در شب یلدا ارادت خاصی به این حلوا دارن و از اون به‌ عنوان شیرینی مخصوص شب یلدا استفاده می‌کنن.

لوزانک

 از شیره انگور، نشاسته، گلاب و آب تهیه میشه و شبیه مسقطیه.

سوجوق

سوجوق از شیرینی‌های سنتی ارومیه است و برای تهیه آن از شیره انگور و نشاسته و گلاب استفاده میشه.

خب این تمام اطلاعاتی بود که من در مورد عادت ها و فرهنگ غذایی ترک زبان های ایران داشتم و امیدوارم که بهتون کمک کنه بیشتر با فرهنگ‌های متنوع غذایی ایران آشنا بشید و البته از این یادداشت هم توی سفرها، مهمونی‌ها و حتی خوشحال کردن دوستانتون استفاده کنید.

اگر در مورد جایی از این یادداشت نقدی داشتین یا شما اطلاعاتی دارید که می‌تونه به مفیدتر شدن این یادداشت کمک کنه، لطفاً از طریق شبکه‌های اجتماعی با ما درمیان بگذارید.

پرونده بزرگ آشپزی ما رو از دست ندید!!!

یادداشت‌های دیگر هدیه لطف‌الله زادگان را اینجا دنبال کنید.

“لطفاً به این یادداشت امتیاز دهید.”