اثر بخشی و کارایی عواملِ تأثیرگذار بر اقتصاد
اکنون که کمی با کلیات مشکلات اقتصادی که گریبان گیر جامعه ما شده است آشنا شدیم. بهتر است نگاه را عمیق‌تر کرده و دقیق‌تر گام برداریم. شاید مهمترین امر در هر زمینه‌ای از جمله اقتصاد برای داشتن نتیجه مطلوب به دو عامل اثربخشی و کارایی وابسته باشد. اما این دو چه هستند؟ به زبان خیلی ساده اثربخشی به انجام دادن کارهای درست و کارایی به درست انجام دادن کارها گفته می‌شود. دقت و انجام اصولی این دو، منجر به نتیجه مطلوب خواهد شد.
عامل اثر بخشی در اقتصاد
قصد داریم در این یادداشت در مورد اثربخشی و تأثیر بزرگ آن در اقتصاد صحبت کنیم و این مسئله را با مثال‌هایی ساده برایتان روشن می‌کنیم.
خب اول ببینیم کارهای درست چه کارهایی هستند؟ از دید چه کسی کاری درست یا نادرست است؟ از دید خود ما؟ شهر؟ جامعه؟ محیط کار؟ و …
ابتدا باید مشخص کنیم که ما چه می‌خواهیم؟ چه زمانی می‌خواهیم؟ چگونه می‌خواهیم؟ اثرات جانبی خواسته‌های ما چیست؟
باید بدانیم که هیچ تصمیمی بدون اثرات جانبی نخواهد بود. هزاران نفر هستند که در آن واحد ممکن است همین افکار، همین تصمیمات و کلی موارد مشابه را که ما در نظر داریم، اتخاذ کرده‌اند یا به آن فکر می‌کنند. پس در این جمله به دو نکته باید دقت کنیم که اولاً ما تافته جدا بافته نیستیم، ثانیاً تصمیم ما ممکن است اثرات جانبی بر روی تصمیم هزاران نفر دیگر بگذارد.
کمی عمیق‌تر نگاه کنیم خواهیم دید که حتی شخصی‌ترین تصمیمات ما هم اثرات جمعی خواهد داشت. مثل انتخاب رشته تحصیلی، ازدواج و … حال ببینید این انتخاب وقتی به اقتصاد برسد چه اثراتی به همراه خواهد داشت.
هر تصمیم جزئی می‌تواند اثراتی بسیار بزرگ به بار بیاورد
البته بسیاری از تصمیماتی که گرفته می‌شوند اثر لحظه‌ای ندارند و شاید تأثیرات آن‌ها بعد از سالها نمود پیدا کند. شاید اثرات جانبی یک تصمیم از خود تصمیم مهمتر باشد. انسان خیری را در نظر بگیرید که در منطقه‌ای محروم اقدام به ساخت بیمارستان می‌کند که برای او سودی نخواد داشت، اما اثرات جانبی آن مهمتر از اثرات فردی آن است که فردی برای سلامت جامعه خود چنین اقدامی می‌کند و این اثرات سالها تداوم خواهد داشت. یا فردی را در نظر بگیرید که زباله‌ای در معابر بیندازد. این تصمیم برای خود فرد اثر لحظه‌ای دارد چرا که از شر آن زباله خلاص شده است.
حال این همان فکری است که همزمان به ذهن هزاران نفر خطور کرده است. چرا که با دیدن این صحنه ممکن است با خود بگویند خب این که انداخت منم بندازم، اتفاقی نمی‌اُفتد. و این شروع مشکل است. سالها بعد که آلودگی وسیع شد و جنگل یا دریایی را آلوده کرد گریبان خود ما را هم خواهد گرفت. می‌بینیم که یک تصمیم خیلی جزئی و کوچک چگونه پس از سالها به فاجعه منجر می‌شود. پس اثربخشی را از فعالیت‌های کوچک فردی، از کارهای روزمره شروع کنیم تا به عادت تبدیل شود. تصمیم بگیریم هیچ وقت زباله در معابر نریزیم. در شلوغی‌ها رانندگی پرخطر نکنیم و در همه امور، همینطور در مورد اقتصاد به اثرات جانبی انتخاب‌های خود دقت داشته باشیم.
در یک کلام، تصمیمات اثربخش بگیریم، انجام کارهای درست.
برای خواندن یادداشت‌های دیگر از محمدحسین هراتی اینجا را کلیک کنید.