بیماری سل چیست؟

اگر به بازوی دست راست خود نگاه کنید می‌توانم بگویم در ۸۰ درصد ما ایرانی‌ها آثار زخم دایره‌‌ای کوچک و تقریبا حالت براق شده‌ی پوست را می‌بینید که باید بگویم این چیزی نیست بجز اِسکار باقی‌مانده از واکسن سِل.  بله سل بیماری‌ای که قریب به ۱۰۰ سال است که آندمیک و همزیست با ما ایرانیان است و هنوز از آن خلاص نشده‌ایم و سالانه هزارها میلیارد تومان صرف خرید واکسن و درمان بیماری سل می‌شود.

باید بگویم بیماری سِل از نوع میکروبی است و نام باکتری آن مایکو باکتریوم توبرکلوزیس است و در دهه‌های گذشته بیماری مخوف و کشنده‌ای بوده که نامش نیز لرزه بر اندام‌ها می‌انداخت اما امروز با مصرف دارو و درمان‌های ساده قابل درمان است.

تنها راه جلوگیری از بیماری سل

برای ایمن ماندن در مقابل باکتری بیماری سل در بدو تولد تمام نوزادان ایرانی واکسن سل را در بازوی راست خود دریافت می‌کنند تا این قاعده مشخص باشد که جای زخم دست راست واکسن سل است. چون تنها این واکسن است که پس از تزریق محلش زخم شده و آثار بر جا می‌گذارد.

انواع بیماری سل

بیماری سل دو نوع است:

1. ریوی
2. خارج ریوی

ریوی یعنی این‌که میکروب وارد ریه شده و ریه‌ها و راه‌های هوایی و … را درگیر می‌کند و در نتیجه فرد در تنفس دچار مشکل می‌شود و خارج ریه تمام بافت‌ها را درگیر می‌کند. شاید به همین دلیل است که به بیماری سل، بیماری هزار چهره نیز می‌گوییم. چون در صورت ابتلاء هر بافتی غیر از ریه علائمی بسیار متفاوت و متنوع دارد که تشخیص را بسیار دشوار می‌کند.

نشانه‌های بیماری سل

مهمترین و شاخص‌ترین علامت بیماری سل، سرفه، آن هم بیش از دو هفته است، سپس علائمی مانند کاهش وزن، تعریق شبانه، تنگی نفس و خس خسِ سینه، خلط‌های خونی و غیر خونی، تب و لرز و بدن درد‌های فراوان و … . البته باید بگویم این‌ها در صورتی است که ریه درگیر شده باشد و سِل ریوی باشد در غیر اینصورت همانطور که گفتم هزار چهره از خود نشان می‌دهد.

راه درمان 

درمان بیماری سل از اولویت‌های بهداشتی کشور ما و وزارت بهداشت است بطوریکه بر طبق طرح DOTS یا همان درمان تحت نظارت مستقیم در گذشته به دلیل عدم اطلاع مردم و دانش و مصرف نکردن دارو به درب خانه‌های بیماران مراجعه می‌شد و بیمار سلی باید در مقابل چشم کارمند بهداشتی داروی خود را میل می‌نمود و خدا می‌داند که این شیوه درمان چه کمک بزرگی به پیشگیری و درمان این بیماری و پیشگیری از  مقاومت آنتی بیوتیکی نمود. امروزه نیز تمام بیماران سِلی در مراکز خدمات جامع سلامت دارای پرونده هستند، که بطور رایگان درمان می‌شوند و داروهای گران قیمت خود را به‌صورت کاملا رایگان از کارمندان بهداشتی می‌گیرند و ماه به ماه پرسنل بهداشت تا پایان درمان و سلامت کامل بیمار پیگیر حال ایشان هستند.

مدت زمان روند بهبودی

از علائم گفتم و بهتر است بگویم کل طول درمان بیماری سل ۶ ماه است که با مصرف چهار دارو آغاز و سپس با دو دارو پایان می‌یابد. آزمایش خلط مثبت در آغاز درمان و خلط منفی در پایان درمان در بیماران سل ریه مبنای کار ماست چون باکتری در خلط وجود دارد و نه چیز دیگر.

راه‌های سرایت بیماری سل

در سل از نوع ریوی، بیماری سل بسیار از طریق هوای تنفسی فرد بیمار قابل سرایت است و هوای خانه و اتاق بیمار و هم‌خانه‌های او مرتب باید تهویه شود و از ماسک استفاده نمایند. جالب است بدانید پس از ۲ هفته از مصرف داروها، قابلیت سرایت بیماری کاملا از بین می‌رود.

اما سل غیر ریوی مسری نیست. فرد مبتلا به بیماری سل از نوع غیر ریوی فقط باید درمان را کامل کند و مبنای پایان درمان، پایان دوره دارویی فرد و از بین رفتن علائم و صلاحدید متخصص عفونی است که بیمار تحت نظر وی است.

نادیده گرفتن سل منجر به مرگ می‌شود

بیماری سل بسیار آهسته می‌آید و فرد را درگیر می‌کند و اگر درمان سریع و به موقع برایش انجام نشود باعث مرگ فرد می‌شود. جای بسی شکر است که اکنون در کشور ما این بیماری با واکسیناسیون بسیار مناسب و به موقع تا حد بسیار زیادی کاهش داشته و در حال ریشه‌کن شدن است. امید است در آینده ای نه چندان دور شاهد ریشه‌کنی و حذف کامل این بیماری باشیم.

برای خواندن مطالب مرتبط با این موضوع اینجا کلیک کنید.

برای خواندن یادداشت های دیگر از پریسا عینی اینجا را کلیک کنید.