بازار رقابت انحصاری 

رقابت انحصاری، بازاری است که تعداد زیادی تولید‌کننده محصولات خود را ارائه می‌کنند. این کالاها تا حدود زیادی به هم شبیه هستند و تمایز آن‌ها بیشتر در برند، بسته‌بندی، کیفیت ظاهری و موارد این چنینی است. ویژگی بارز بازار رقابت انحصاری این است که در کوتاه مدت ممکن است یک شرکت شبیه انحصارگر عمل کند و به سود اقتصادی دست پیدا کند ولی در بلند مدت، شرکت‌های دیگر وارد بازار می‌شوند و از طریق ایجاد تمایز در محصولات، منجر به ایجاد رقابت کامل در بازار می‌شوند و با افزایش تعداد شرکت‌ها، آن‌ها نمی‌توانند سود اقتصادی کسب کنند.

ورود و خروج در بازار رقابت انحصاری با موانع کمی روبه‌رو است و عرضه‌کنندگان تا حدودی روی قیمت‌گذاری تأثیرگذار هستند ولی تفاوت قیمت فاحشی میان محصولات وجود ندارد. البته این ویژگی‌ها بیشتر برای کوتاه مدت است و در بلند مدت این بازار شبیه بازار رقابت کامل رفتار می‌کند. با توجه به تمایزی که محصولات دارند، نمی‌توان محصولات را برای مدت طولانی با قیمتی با سود اقتصادی به فروش رساند مگر در مواقعی که وفاداری مشتری به برند وجود داشته باشد و به این دلیل تمایز به صورت ویژگی جدید محصولات موجود یا معرفی محصول جدید همیشه اتفاق می‌اُفتد.

ویژگی بازار رقابت انحصاری

ویژگی مهم بازار رقابت انحصاری این است که هر عرضه‌کننده می‌تواند سیاست خود را داشته باشد و به نوعی استقلال در تصمیم‌گیری دارد. هر شرکت می‌تواند قیمت محصولاتش را افزایش دهد بدون در نظر گرفتن رفتار سایر رقبا و اقتصاد جامعه. از طرف دیگر در این بازار، مشتریان دارای اطلاعات کامل هستند و به صورت دقیق می‌دانند که چه کالاهایی وجود دارند؟ در کجا عرضه می‌شوند؟ کالاها چه تمایزاتی با یکدیگر دارند؟ چه قیمتی دارند؟ و همچنین می‌دانند که آیا شرکت سود می‌کند یا خیر و به چه میزان؟ مثالی از این بازار را می توان به شرکت‌های تولید مواد بهداشتی و آرایشی اختصاص داد.

” ویژگی مهم بازار رقابت انحصاری این است که هر عرضه‌کننده می‌تواند سیاست خود را داشته باشد و به نوعی استقلال در تصمیم‌گیری دارد. “

بازار انحصار چند جانبه

در اقتصاد ، انحصار چند جانبه حالتی از ساختار بازار است که در آن تعداد کمی از تولیدکنندگان بر بازار یا صنعتی خاص تسلط دارند. چون تعداد کمی تولیدکننده مسلط بر بازار وجود دارد، هر کدام از آن‌ها از فعالیت‌های دیگر تولیدکننده‌ها آگاه است. تصمیم یکی از آن‌ها بر تصمیم دیگران تأثیرگذار است و از تصمیمات آن‌ها تأثیرپذیر است. در این موقعیت‌ها، شرکت‌ها ممکن است فعالیت‌های محدودکننده‌ای را مانند تبانی کردن، تقسیم بازار و … انجام دهند و تولید را محدود و قیمت‌ها را بالا ببرند که تا حدی شرایط انحصار کامل ایجاد می‌شود. در جایی که یک توافق رسمی برای این چنین تبانی‌هایی وجود دارد، این عمل تحت عنوان کارتل شناخته می‌شود.

شرکت‌ها اغلب جهت پایدار نمودن بازارهای بی‌ثبات، با یکدیگر تبانی می‌کنند تا ریسک ذاتی سرمایه‌گذاری و تولید در این نوع بازارها را کاهش دهند و همین مورد می‌تواند باعث ایجاد اختلال در اقتصاد یک کشور شود. معمولاً در اکثر کشورها، محدودیت‌های قانونی برای انجام این چنین تبانی‌هایی وجود دارد. دولت‌ها در تلاش‌اند تا از ایجاد این چنین تبانی‌هایی در برخی از صنایع و بازارها جلوگیری کنند تا صدمات کمتری به اقتصاد آن جامعه وارد شود. در دیگر موقعیت‌ها، رقابت میان فروشندگان در انحصار چند جانبه می‌تواند بسیار شدید باشد که منجر به کاهش قیمت‌ها و افزایش تولید شود.

خصوصیات بازار انحصار چند جانبه

موانع ورود و خروج در این بازارها بسیار زیاد است. مانند هزینه‌های سرمایه‌گذاری بالا، تکنولوژی پیشرفته و … . تعداد عرضه‌کنندگان در این بازار کم است و بر خلاف دو بازار قبلی (بازار رقابت انحصاری و بازار رقابت کامل)، فعالیت هر یک روی دیگری نیز تاثیر می‌گذارد. بنابراین هر شرکت، برای انجام هر عملی در بازار، باید پاسخ‌های رقبای خود را نیز در نظر بگیرد و متناسب با پاسخ‌های آنان فعالیت‌های خود را تنظیم کند. به عنوان مثال صنعت خودروسازی در ایران به صورت انحصار چند جانبه است. نگاهی سطحی به فعالیت‌های این تولیدکنندگان تصویر کاملی از نحوه‌ی رفتار این بازار را به ما ارائه خواهد داد.

در بازار انحصار چند جانبه هر شرکت، برای انجام هر عملی در بازار، باید پاسخ‌های رقبای خود را نیز در نظر بگیرد و متناسب با پاسخ‌های آنان فعالیت‌های خود را تنظیم کند.

شما چه مثال دیگری از این بازار را می شناسید؟

برای خواندن یادداشت‌های دیگر از محمدحسین هراتی اینجا را کلیک کنید.