گام اول، کمی از اقتصاد بیشتر بدانیم.

قصد داریم شما را با این علم مهم و تأثیرگذار آشنا کنیم. خوب است که برای قدم گذاشتن در هر مسیری کمی از آن مسیر اطلاعاتی داشته باشیم تا بهتر بتوانیم حرکت کنیم. به همین منظور بهتر است که برخی مفاهیم اقتصاد از جمله خرد و کلان و…. را مرور کنیم تا برای همه یادآوری شود.

ابتدا ببینیم خود اقتصاد یعنی چه؟ در این مورد تعاریف مختلفی ذکر شده است که به چند مورد آن اشاره می‌کنیم:

تعریف از نگاه علم اقتصاد!

• علمی که قوانین پدیده‌هایی در جامعه را دنبال می‌کند که از کارهای مختلف نوع بشر برای تولید ثروت برمی‌خیزد، تا جایی که این پدیده‌ها بوسیله تعقیب هدف دیگری متعین نشوند.
• دانشی است که رفتار انسان را در رابطه با اهداف و وسائل کمیابی که قابلیت استفاده‌های دیگری نیز دارند، مطالعه می‌کند.
• علمی اجتماعی است که بررسی می‌کند اشخاص، دولت‌ها، شرکت‌ها و کشورها چگونه برای تخصیص منابع کم خود جهت ارضای خواسته‌های نامحدودشان، دست به انتخاب می‌زنند.
• در ساده‌ترین و قابل فهم‌ترین تعریف، اقتصاد مطالعه‌ی نحوه‌ی استفاده‌ی جامعه از منابع محدودش است.

حال که مفهوم علمی را تعریف کردیم بهتر است آن را طبقه بندی کنیم. در یک طبقه بندی کلی و اساسی اقتصاد به دو بخش خرد و کلان تقسیم می‌شود.

اقتصاد خرد یعنی چه؟

اقتصاد خرد رفتار عوامل پایه‌ای اقتصاد؛ شامل عوامل فردی مانند خانوارها و شرکت یا خریداران و فروشندگان را بررسی می‌کند. اقتصاد خرد به مطالعه این موضوع می‌پردازد که چگونه این بازیگران درون بازارهای منفرد (با فرض کمیابی واحدهای مبادله پذیر) و مقررات دولتی به تعامل با یکدیگر می‌پردازند.

بازار

بازار ممکن است با یک محصول (مانند سیب، آلومینیوم یا تلفن موبایل) سروکار داشته باشد یا با خدمات مربوط به یکی از عوامل تولید (آجرچینی، چاپ کتاب یا بسته‌بندی مواد غذایی). نظریه اقتصاد خرد، کل مقداری که توسط خریداران تقاضا شده و مقداری که توسط فروشندگان عرضه شده را در نظر می‌گیرد و به مطالعه قیمت‌های ممکن به ازای هر واحد عرضه و تقاضا می‌پردازد.

اقتصاد خرد، تعامل پیچیده میان بازیگران بازار را هم در روند خرید و هم در روند فروش مطالعه می‌کند.

این تئوری بر این باور است که بازارها می‌توانند به تعادل میان «کمیت تقاضا شده» و «کمیت عرضه شده» برسند.

رقابت کامل و رقابت ناکامل

اقتصاد خرد همچنین به بررسی ساختارهای مختلف بازار می‌پردازد. «رقابت کامل» ساختار بازاری را توصیف می‌کند که در آن هیچ شرکت‌کننده‌ای آن قدر بزرگ نیست که قادر به بدست آوردن قدرت بازاری برای تعیین قیمت یک محصول یکسان باشد.

شیوه دیگر توضیح این امر این است که بگوییم یک بازار رقابتی کامل هنگامی به وجود می‌آید که در آن تمامی شرکت کنندگان «گیرندگان قیمت» هستند و هیچ‌کدام از شرکت کنندگان نتوانند بر قیمت محصولی که می‌خرند یا می‌فروشند تأثیر بگذارند.

«رقابت ناکامل» به ساختار بازاری دلالت می‌کند که در آن شرایط رقابت کامل وجود نداشته باشد. اشکال رقابت ناکامل شامل:

انحصار؛ که در آن برای یک کالا تنها یک فروشنده وجود دارد.

انحصار چندگانه؛ که در آن برای یک کالا تنها چند فروشنده بخصوص وجود دارند.

رقابت انحصاری؛ که در آن فروشندگان زیادی وجود دارند که کالاهای کاملاً مختلفی تولید می‌کنند.

انحصار خریدار؛ که در آن برای یک کالا تنها یک خریدار وجود دارد.

انحصار چندگانه خریدار؛ که در آن برای یک کالا تنها چند خریدار بخصوص وجود دارند. برخلاف رقابت کامل، رقابت ناکامل به‌طور کلی بدین معنا است که قدرت در بازار به‌طور نامتساوی تقسیم شده‌است.

شرکت‌ها در وضعیت رقابت ناکامل این قابلیت را دارند که «قیمت گذار» باشند که بدین معنی است که آن‌ها با در اختیار گرفتن بهره بزرگی از قدرت بازار به صورت نامتناسب قادر شده‌اند که بر قیمت کالاهایی که تولید کرده‌اند تأثیر بگذارند.

اقتصاد کلان یعنی چه؟

در مقابل اقتصاد کلان، کلیت اقتصاد و عوامل مؤثر بر آن شامل بیکاری، تورم، رشد اقتصادی و سیاست پولی و مالی را تحلیل می‌کند. اقتصاد کلان به بررسی مسایل اقتصادی در سطح کلان ملی یک کشور می‌پردازد.

مسائلی از قبیل ثبات اقتصادی، توازن تراز بازار، رشد اقتصادی، اشتغال، تورم، مخارج و درآمدهای دولت، رکود اقتصادی، بحران اقتصادی، بیکاری، و اقتصاد توسعه در این بخش مورد بررسی قرار می‌گیرند.

“برخلاف اقتصاد خرد، رفتارهای فردی شکل دهنده اقتصاد کلان نیست هر چند که از جمع رفتارهای فردی شکل گرفته‌ است.”

در ادامه با مفاهیم بیشتری از علم اقتصاد آشنا خواهیم شد.

برای خواندن یادداشت ها دیگر از محمدحسین هراتی اینجا کلیک کنید.

برای دانستن چیزهای مهم از اقتصاد به اینجا بروید.

لطفاً به این یادداشت امتیاز بدهید!